Oost Java

De volgende dag verlaten we met de bus Yogyakarta en rijden verder naar het oosten op Java. Onderweg trekt mijn aandacht een beeld van een adelaar op een berg met onderaan vuur. Het beeld bevindt zich nabij een luchtmachtbasis in Yogayakarta. Je kunt hier ook een museum vinden over de Indonesische luchtmacht. De adelaar wordt gezien als een symbool van kracht en onafhankelijkheid. Het beeld met de adelaar is een deel van de tentoonstelling die de luchtmacht en haar geschiedenis symboliseren.

We maken vandaag een verre verplaatsing met de bus. Langs de autostrade kan je veel rijstvelden zien. Plots staan we met de bus op de pechstrook. Oei, een lekke band. De bijrijder Agus en chauffeur Supri hebben het probleem vlug opgelost en de band vervangen.

We verlaten de autostrade en rijden naar een restaurant voor het middageten. Bij het middageten is er één ingrediënt die steeds terugkomt in de maaltijden en dat is natuurlijk rijst. Een maaltijd is hier geen volledige maaltijd zolang er geen rijst wordt geserveerd. Gelukkig zijn er genoeg smaakmakers bij rijst bedacht, die ervoor zorgen dat je iedere dag gevarieerd kunt eten. Nasi Goreng is de nationale schotel van Indonesië, een smakelijke gebakken rijst met vlees, groenten en vaak een gebakken ei bovenop. Ayam Goreng is knapperige gebakken kip dat ook geserveerd wordt met rijst en een pittige saus. Een ander gerecht dat je hier kan eten is Rendang. Dit is een pittige stoofpot van rundsvlees gekookt in kokosmelk en kruiden. Kokosmelk wordt bij veel gerechten toegevoegd voor de speciale zachte smaak. Ook kon je op de buffetten gegrilde vleesspiesjes vinden, meestal van kip of geit, gemarineerd in een zoete sojasaus en geserveerd met pindasaus. Varkensvlees vindt je hier weinig in Indonesië, aangezien het eten hiervan wordt verboden door de islam. Het gerecht Mie Goreng zijn gebakken noedels met groenten, vlees of zeevruchten, vaak geserveerd met een gebakken ei. Een ander gerecht dat op tafel kwam was Gado-Gado, dat een salade is van gekookte groenten, tofu, tempeh en eieren, overgoten met een rijke pindasaus. Indonesische maaltijden zijn vaak rijk aan kruiden en specerijen, wat zorgt voor een explosie van smaken. Als bijgerecht tijdens het eten is er vaak kroepoek te vinden. We krijgen tijdens de maaltijden ook soep geserveerd. Een van de meest populaire soepen is soto ayam. Dit is een pittige kippensoep. Elke soep heeft zijn eigen unieke smaak en ingrediënten, maar het is vooral kippensoep dat hier een favoriet blijft. Meestal worden de verschillende gerechten in het midden van de tafel geplaatst en iedereen kan ervan nemen. De keuken heeft onder invloed gestaan van Chinese, de Indiase, de Arabische en ook de Nederlandse keuken. Elk heeft zijn bijdrage geleverd aan de grote verscheidenheid aan gerechten in de Indonesische keuken. De gerechten van Oost-Java zijn doorgaans zoeter van smaak. Daar wordt onder andere ook meer gebruikgemaakt van Javaanse suiker.

De chauffeur van de bus droeg eigenlijk nooit een autogordel tijdens de rondreis. Plots doen ze in drukke straten tijdens het rijden hun gordel aan. Je merkt dat er verkeerscamera’s op een portiek staan. Dit elektronische systeem gebruikt de verkeerspolitie bij het identificeren van bestuurders die geen gordel dragen. Eigenlijk is het gebruik van de autogordel in het verkeer over het algemeen relatief laag, ondanks de wettelijke verplichting.

Op de wegen zag je in Oost Java veel vrachtwagen die suikerrietstengels vervoeren. Grappig was een bestuurder van een brommer die ook suikerrietstengels aan het vervoeren was. Je zag de bestuurder niet op de brommer zitten, want hij was volledig bedolven onder de suikerrietstengels. Hoe hij nog het andere verkeer kon zien en de brommer besturen onder een berg van suikerrietstengels was voor mij ook een raadsel. Er zijn hier in deze regio veel suikerfabrieken te vinden. De suikerrietplantages hebben een lange geschiedenis in Oost-Java met veel plantages en fabrieken die sinds de late 19^de eeuw actief zijn.

In het verkeer zag ik een vrachtwagen voorbijrijden met een opvallende bril kunstig geschilderd op de voorruit, alsof hij een eigen persoonlijkheid had gekregen. In Oost Java kwam ik ook veel vrachtwagens tegen die kippen vervoeren. Ook de pluimvee industrie is een belangrijke sector in Oost Java. De regio staat bekend om zijn aanzienlijke productie van eieren en vleeskuikens, mede dankzij de beschikbaarheid van lokaal geteelde maïs en de relatieve eenvoud van het transporteren van producten naar markten in West Java. Ook watermeloenen zijn een belangrijk landbouwproduct in Oost Java. De regio is hier één van de grootste producenten van watermeloenen in Indonesië.

Ik zag langs de berm van de autostrade in Oost Java verschillende aangestoken branden. Dit doen ze voor het beheer van de vegetatie. Door gecontroleerde branden te gebruiken, kunnen boeren en landbeheerders ongewenste planten en onkruid verwijderen, wat helpt om de groei van nieuwe, gezonde gewassen te bevorderen.

Langs de weg kon je zien dat er veel witte en rode vlaggen hangen of dat huizen versierd werden met witte en rode vlaggen. Ook tijdens het middageten in het restaurant kon je zien dat er veel versieringen werden geplaatst. Dit komt omdat het binnenkort op 17 augustus de nationale feestdag van Indonesië is. Indonesië werd onafhankelijk op 17 augustus 1945. Met de bus passeren we een school en zie ik dat de schoolkinderen hoofdzakelijk een rood en wit uniform dragen: een witte blouse of shirt met een rode rok of broek. Dit is een veelvoorkomend uniform voor zowel jongens als meisjes in de lagere school. De kleuren rood en wit in de vlag van Indonesië hebben een diepe symbolische betekenis. Rood staat voor moed, het menselijk lichaam en het fysieke leven, terwijl wit staat voor onschuld, de ziel en spiritualiteit. Samen vertegenwoordigen deze kleuren de complete mens.

Langzaam gaat de weg naar omhoog en rijden we richting Bromo. Ik merk nu veel begraafplaatsen op voor moslims in de regio rond de Bromo vulkaan. De meerderheid van de bevolking in deze regio is moslim en het is hier gebruikelijk om begraafplaatsen dicht bij de woongebieden te hebben. Deze begraafplaatsen zijn vaak eenvoudig en traditioneel, met graven die meestal in de richting van Mekka zijn georiënteerd.

De bus stopt op een zekere hoogte en vanaf hier rijden we verder met een kleinere bus. We naderen een plaats waar we een mooi uitzicht hebben op de Bromo vulkaan. De Bromo vulkaan is een 2300 meter hoge vulkaan. Op dit uitkijkpunt heb je een panoramisch uitzicht op de Bromo vulkaan en de omliggende bergen. De grote vulkaan is ook omgeven door een uitgestrekte zee van zand. We blijven hier en genieten op deze plaats van de zonsondergang. Daarna rijden we naar het hotel.

De volgende morgen is het vroeg opstaan. We zullen naar de krater van de Bromo vulkaan gaan. Eigenlijk hoor je al vanaf 2 uur ’s nachts dat er veel jeeps naar boven rijden. We vertrekken met de jeep rond 3 uur ’s nachts en rijden naar boven. Op een bepaalde plaats kom je in een file. Op deze plaats is er een checkpoint. Men noteert hier de gegevens van de jeep en kunnen dan verder rijden. De checkpoints zorgen ervoor dat alleen jeeps met de juiste vergunningen en tickets toegang krijgen tot het Bromo Tengger Semeru National Park. Door te registreren welke voertuigen het park binnenkomen, kan de parkbeheerder beter toezicht houden op de veiligheid van bezoekers. In geval van noodsituaties of natuurrampen, zoals vulkaanuitbarstingen kan men snel reageren en mensen evacueren. Het checkpoint dient ook om bij te houden welke jeeps het park binnenkomen en om na te gaan of de jeeps het park de vorige dag hebben verlaten. Zo komen ze te weten dat alle jeeps veilig zijn teruggekeerd de vorige dag. Als een jeep niet geregistreerd wordt dan kunnen ze snel actie ondernemen en eventueel een zoekactie organiseren om te zorgen dat niemand verdwaald of in gevaar is geraakt.

We bereiken een plaats waar we stoppen met de jeep. Daarna is het nog een wandeling van ongeveer 45 minuten om de rand van de krater te bereiken. Het is donker en je voelt de koude die door de kleding snijdt. We wandelen eerst door het zand licht omhoog. Je zag hier dat sommige mensen op de rug van een paard naar boven werden gebracht. Hoe hoger ik kwam hoe meer ik aan het hoesten was. Dit kwam door de geur van zwavel die om je heen hangt. Vervolgens gaan we met vele trappen naar omhoog en bereiken we rand van de krater.  Naarmate je dichter bij de krater komt wordt het ademen moeilijker door de vulkaandampen die hier hangen. Ik heb een mondmasker aangedaan en dit was wel nodig. Het is nog volledig donker als we op de rand van de krater staan. Langzaam begint de zonsopgang en kunnen we genieten van de krater en de indrukwekkende uitzichten op het unieke kraterlandschap. De lucht kleurt langzaam in rood, oranje en geel. Ondanks de uitdagingen is het uitzicht op de krater en de omgeving adembenemend en maakt het de inspanning meer dan waard. Het is waanzinnig mooi om te zien hoe het vulkaanlandschap steeds beter zichtbaar wordt. Je kan de vulkaandampen duidelijk waarnemen die uit de krater komen. Op de rand van de krater zag ik een kleine gebedstafel. Dit wordt gebruikt om offers te brengen aan de goden. De offers die op deze gebedstafel lagen waren vooral bloemen en voedsel. Op de gebedstafel zie je het beeld staan van de hindoeïstische god Ganesha met olifantenslurf. Ganesha is één van de meest vereerde goden in het hindoeïsme en staat bekend als de god van wijsheid, welvaart en het wegnemen van obstakels. Het meest merkwaardige dat ik tegenkwam was een zwarte kip op de rand van de krater. Kippen worden hier gebruikt in rituelen of ceremonies bij vulkanen.

Langzaam keren we terug naar de jeeps. Na het afdalen van de trappen kon ik een verkoop kraam zien waar bloemen worden verkocht. Deze bloemen worden gebruikt als offerandes. Tijdens een jaarlijks festival hier aan de Bromo vulkaan gooien mensen bloemen en andere offerandes in de krater als een teken van respect en devotie aan de goden.

We rijden met de jeeps door de zandvlakte en maken kort een stop en jawel het is weer tijd voor een groepsfoto. We mogen vervolgens op het dak van de jeep staan en leggen dit avontuurlijk moment ook vast op een foto. Daarna rijden we verder naar een ander uitzichtpunt. Het uitzichtpunt ligt in het dorpje Cemorolawang. Ook vanaf dit punt heb je een prachtig uitzicht op het vulkaanlandschap en de omliggende omgeving. Je kan vanaf hier de jeeps in de zandvlakte zien rijden en ook is de verzamelplaats van de jeeps te zien, vanwaar we vertrokken zijn. Ik kon hier ook een prachtig beeld zien van een ruiter op een paard. Dit ruiterstandbeeld symboliseert vooral moed, leiderschap en eer.

Vervolgens keren we met de jeeps terug naar het hotel. Nu eerst ontbijt, dan verfris en klaar. Met de kleine bussen vertrekken we vanuit het hotel en stappen dan over op de grote bus. Ziezo, we vertrekken naar Banyuwangi. Hier in Oost Java kunnen we nog steeds verschillende prachtige moskeeën zien langs de weg. Ook een beeld dat hier regelmatig terugkomt is de filevorming van de vele brommers aan een tankstation. Tijdens het rijden zag ik verschillende rieten schuren langs de weg. Deze schuren worden gebruikt voor de tabaksteelt. In de regio nabij Banyuwangi is tabak een belangrijk gewas en de schuren worden gebruikt om de tabaksbladeren te drogen. De productie van tabak is een belangrijke economische activiteit in deze regio van Oost Java. Naast de tabaksteelt is er hier ook rubberteelt te vinden. In deze regio kan je ook rubberbomen en rubberplantages tegenkomen. Het droge seizoen, dat loopt van mei tot september, biedt eigenlijk gunstige omstandigheden voor de teelt van gewassen zoals suikerriet, tabak en rubber. Tijdens deze periode is er minder regenval, wat essentieel is voor de groei en oogst van deze gewassen.

In het gehucht Krikilan, vlakbij het dorpje Kalibaru, ligt de plantage “de Grote tuin” (Kebun Besar). Deze plantage is gesticht door de Nederlander Meijer Wielandt en wordt momenteel beheerd door zijn kleindochter. Op de plantage worden rijst, koffie en palmbomen verbouwd. Er is hier ook een kruidentuin, waar onder meer vanille, gember, peper, kaneel, foelie, kruidnagel en nootmuskaat worden gekweekt. We gaan naar een tafel waar geteelde producten op liggen. Hier aan deze tafel krijgen we uitleg over de teelt van deze gewassen.

Eerst krijgen we een demonstratie van het proces van het maken van kokossuiker. Dit wordt gedaan door het sap van de kokosbloesem te verzamelen en vervolgens in te koken totdat het indikt en kristalliseert. Ook kunnen we een deel van het proces zien van de verwerking van koffiebonen. De bonen worden hier gesorteerd op grootte en kwaliteit. Je kan hier zien dat de bonen geroosterd worden om hun smaak te ontwikkelen.

Vervolgens gaan we naar de tuin en tijdens de rondleiding krijgen we uitleg over de koffiebonen. Koffieplanten bloeien meestal na het regenseizoen. De bloemen zijn wit en geuren heerlijk. Na de bloei ontwikkelen zich groene koffiebessen. Deze bessen bevatten de koffiebonen. Het duurt ongeveer 8 tot 9 maanden voordat de bessen rijp zijn. De bessen veranderen van groen naar geel en uiteindelijk naar rood wanneer ze rijp zijn. De oogstperiode heeft plaats tijdens het droge seizoen, wat zorgt voor optimale omstandigheden voor het plukken en drogen van de bonen. De rijpe bessen worden met de hand geplukt. Na het plukken van rijpe koffiebessen kan een koffieplant opnieuw bloeien en nieuwe bessen produceren.

We zien hier een noodmuskaatboom. Deze boom kan 5 tot 18 meter hoog worden. Van de vruchten van de boom worden de specerijen nootmuskaat en foelie gemaakt. Verder ontdekken en zien we hier andere bomen zoals de kaneelboom en de peperboom. Ook kardemom is hier te vinden en is een kruidachtige plant uit de gemberfamilie. Vanillestokjes komen ook van een plant. Deze plant groeit vaak langs bomen omhoog en kan wel tot 15 meter hoog klimmen. De vruchten van deze orchidee zijn vanillestokjes, die eruit zien als lange, groene peulen wanneer ze onrijp zijn.

Er zijn hier ook cacaobomen te zien. De cacaoboom kan tussen de 3 en 10 meter hoog worden, met uitschieters tot 15 meter. De boom bloeit het hele jaar door met kleine, geurloze witte en roze bloemen die direct op de stam en takken groeien. De cacaovruchten beginnen groen en veranderen naarmate ze rijpen in kleuren zoals rood, oranje, geel, blauw of paars. De vruchten zijn ovaalvormig en kunnen 15 tot 25 cm lang zijn. Elke vrucht bevat 20 tot 60 zaden, ook wel cacaobonen genoemd, die worden gebruikt om chocolade te maken.

Tijdens de rondleiding krijgen we een demonstratie te zien hoe ze in de palmbomen klimmen om sap uit de kokosnoten te halen. Je kan zien dat er inkepingen zijn gemaakt in de stam van de palmboom, waardoor men gemakkelijk naar boven kan klimmen. In een bus verzamelen ze het sap. Dit geelachtige sap wordt vaak kokoswater genoemd en is een verfrissende drank die direct uit de kokosnoot kan worden gedronken. Daarnaast kan het sap ook worden gebruikt om kokosmelk te maken, wat een belangrijk ingrediënt is in veel Indonesische gerechten. Kokoswater is rijk aan voedingsstoffen en wordt gewaardeerd om zijn hydraterende eigenschappen. We krijgen hier een kokosnoot en kunnen proeven van het kokoswater.

Daarna kunnen we wandelen in de rijstvelden. Je hebt hier eigenlijk een schilderachtig uitzicht op de rijstvelden die zorgvuldig worden onderhouden. Het begint langzaam donker te worden. Na de rondleiding kunnen we genieten van lokale lekkernijen zoals koffie en thee. Ik heb hier ook een gebakken banaan kunnen proeven. Deze hebben een heerlijke smaak. Ze zijn zacht en smeuïg van binnen, met een knapperige buitenkant. Door het bakken krijgen ze een zoete, karamelachtige smaak. Dit komt doordat de natuurlijke suikers in de banaan karamelliseren tijden het bakken.

Terwijl we genieten van onze gebakken banaan en koffie kunnen we naar een voorstelling van 2 kinderen in traditionele kledij kijken die beginnen te dansen op muziek. Deze voorstellingen zijn bedoeld om bezoekers een culturele ervaring te bieden en de lokale tradities en talenten van kinderen te laten zien. De aanwezige mannen krijgen een zelfgemaakte kroon en bij de vrouwen wordt een bloem in het haar verwerkt. De kroon en de bloem is gemaakt van natuurlijke materialen zoals bladeren. Dit is een onderdeel van een traditioneel ritueel. Dit ritueel symboliseert respect en waardering voor de gasten. De kroon en de bloem zijn vaak handgemaakt door de lokale gemeenschap en vertegenwoordigen de verbinding met de natuur en cultuur van de regio. Het dragen van deze symbolen is een manier om bezoekers te verwelkomen en hen deel te laten uitmaken van lokale tradities en gebruiken. Het is voor hen een mooie manier om de culturele ervaring bij bezoekers te verrijken en een gevoel van verbondenheid te creëren.

Na deze voorstelling vertrekken we met de bus naar het hotel in Banyuwangi. Ziezo, we zijn klaar met Java.